DAO là gì?
Decentralized Autonomous Organization (DAO) : là tổ chức tự trị phi tập trung.
Một hệ thống DAO được xây dựng dựa trên các quy tắc và mã máy và các chương trình, được vận hành tự động và loại bỏ hoàn toàn cơ quan quản lý trung ương, tạo ra một cấu trúc với sự kiểm soát phi tập trung.
Hiện nay, DAO được áp dụng trong khá nhiều lĩnh vực trong đó có thể kể đến các blockchain hay giao thức DeFi áp dụng quản trị on-chain, nhằm mục đích giúp người dùng có thể tham gia biểu quyết, xem xét các đề xuất và hiểu rõ được các hoạt động một cách dễ dàng, minh bạch (cái này các bạn dễ dàng thấy khi research một dự án nào đó mà nó nói rằng “người nắm giữ token dự án có quyền biểu quyết và tham gia vào các quyết định phát triển dự án”).
Cách thức DAO hoạt động
- Không như các tổ chức truyền thống, không có sự phân cấp trong DAO. Để dung hòa lợi ích của tổ chức và các thành viên, DAO khuyến khích 1 mạng lưới người dùng phân tán để đạt được mục tiêu của họ. Ở đây các ý tưởng và tranh chấp nội bộ đều được giải quyết thông qua mô hình tự trị của tổ chức.
- DAO được thiết kế để mô phỏng cấu trúc của 1 tổ chức nơi mà các quy tắc được xây dựng trên mã nguồn mở và vận hành qua việc sử dụng Smart Contract. Các hợp đồng này sẽ được tiến hành dưới quyền biểu quyết của những người dùng nắm giữ token quản trị DAO.
Ví dụ về DAO
Bitcoin cũng có thể được coi là ví dụ đầu tiên của DAO. Nó hoạt động theo kiểu phi tập trung và được điều phối bởi một giao thức đồng thuận không có sự phân cấp giữa những người tham gia.
Giao thức Bitcoin xác định các quy tắc của tổ chức, trong khi bitcoin là tiền tệ cung cấp một động lực cho người dùng để bảo mật mạng. Điều này đảm bảo rằng những người tham gia khác nhau có thể làm việc cùng nhau để giữ cho Bitcoin hoạt động như một tổ chức tự trị phi tập trung.
Mục tiêu chung trong trường hợp Bitcoin là lưu trữ và chuyển giá trị mà không cần một thực thể trung tâm điều phối hệ thống. Tuy nhiên, không chỉ dừng laị ở tiền điện tử, DAO còn được sử dụng cho các mục đích khác nhau.
Các DAO phức tạp hơn có thể được triển khai cho các trường hợp sử dụng khác nhau, chẳng hạn như quản trị mã thông báo, quỹ đầu tư mạo hiểm phi tập trung hoặc nền tảng truyền thông xã hội. DAO cũng có thể điều phối hoạt động của các thiết bị được kết nối với Internet of Things (IoT).
Ưu điểm và nhược điểm của DAO
Ưu điểm
- Tính phi tập trung: thông thường trong 1 tổ chức, các kế hoạch đều được quyết định bởi một nhóm người đứng đầu. Giờ đây, mọi thành viên của DAO đều có thể đóng góp ý tưởng, biểu quyết, kết quả sẽ dựa vào số đông.
- Tính tự trị: sẽ không có sự tranh chấp về quyền lực nhờ vào cấu trúc tự trị của DAO. Các quy tắc và chính sách đều được định sẵn từ trước trên Hợp đồng thông minh, DAO sẽ thực hiện chúng mà không cần sự can thiệp của con người, tiết kiệm thời gian và không cần phụ thuộc vào sự tin tưởng của các thành viên.
- Các quyết định hợp lý: bằng cách sử dụng Lý thuyết trò chơi, những người sở hữu token sẽ lựa chọn những đề xuất giúp phát triển DAO, những đề xuất này sẽ được cân nhắc để có thể tạo lợi ích cho số đông.
- Sự minh bạch: DAO đề cao tính minh bạch, mọi thay đổi đều được ghi lại trên dữ liệu on-chain.
Nhược điểm
- Rủi ro trì hoãn: trong trường hợp khẩn cấp (sửa bug, thay đổi quyết định v…v…), DAO vẫn phải đợi cộng đồng voting xong mới thực hiện được lệnh.
- Rủi ro pháp lý: vẫn chưa có khuôn khổ pháp lý dành cho Crypto nói chung và DAO nói riêng, nên khi có vấn đề lừa đảo xảy ra người dùng sẽ phải chịu hoàn toàn rủi ro.
- Rủi ro về chất lượng: vì DAO cho phép người dùng biểu quyết dân chủ, nên sẽ có trường hợp người dùng không hiểu về dự án biểu quyết bừa bãi dẫn đến những quyết định sai lầm.
- Rủi ro về tính tập trung: Teams và Advisors thường nắm nhiều token hơn các thành viên khác nên sẽ tạo tình huống thao túng những buổi voting của DAO.
- Rủi ro về riêng tư: mọi voting đều thể hiện trên blockchain nên không thể thực hiện những cuộc bỏ phiếu kín.
Một số dự án DAO nổi bật
ConstitutionDAO
Là một tổ chức phi tập trung được thành lập nhằm mục đích mua lại một trong 13 bản sao Hiến Pháp của Hoa Kỳ. Đây làm một dự án mang tính chất cộng đồng, được thành lập bởi những người bạn trên Internet và những người ưu thích đầu tư tiền điện tử. Họ tin rằng, bản hiến thuộc về tất cả mọi người. Sau khi sở hữu bản copy Hiến pháp thì sẽ bày ở một nơi an toàn dể mọi người tùy ý xem nó. Dù đã có thông báo chính thức là không có giá trị hoặc use case, nhưng giá PEOPLE vẫn tăng lên mỗi ngày, đây là 1 vấn đề đáng quan ngại khi nhà đầu tư đổ xô vào mua token của dự án. Hiện tại, giá PEOPLE đã tăng 133 lần tính ở đỉnh theo dữ liệu của Coingecko.
BitDAO
Là một trong những tổ chức phi tập trung lớn nhất thế giới với tầm nhìn tạo nên một tương lai tài chính mở và nền kinh tế tập trung. Dự án được hỗ trợ bởi Peter Thiel, Alan Howard, Founders Fund, Pantera, Dragonfly, Spartan, Bybit và rất nhiều quỹ đầu tư lớn khác trên toàn cầu.
Dao Maker
Là một blockchain SaaS (Software-as-a-Service), cung cấp các dịch vụ B2B và B2B2C bao gồm bao gồm: Tokenomics design, xây dựng cộng đồng, tư vấn chiến lược đề xây dựng thương hiệu, quản lý tài sản…
Tổng kết
DAO cho phép các tổ chức thoát khỏi sự phụ thuộc vào các tổ chức truyền thống. Thay vì một thực thể trung tâm điều phối người tham gia, các quy tắc được vận hành tự động và hướng tới kết quả có lợi nhất cho toàn mạng.
Theo mình nghĩ thì thách thức thực sự đối với việc thực hiện DAO có lẽ không hoàn toàn là công nghệ, mà là chính xã hội. Hy vọng rằng với sự phát triển của blockchain thì các DAO sẽ được chấp nhận nhiều hơn và ngày càng được ứng dụng nhiều trong các lĩnh vực cuộc sống
